Πνευματική ζωή

Τα Άγναντα ήταν από παλιά το πνευματικό κέντρο της περιοχής των Τζουμέρκων. Σ’ αυτό συνετέλεσαν τα Σχολεία που λειτουργούσαν εκεί από πολύ παλιά. Ενδείξεις υπάρχουν ότι ένας τύπος υποτυπώδους σχολείου, το “Κοινό Σχολείο” λειτούργησε στα Άγναντα τουλάχιστο από το 1779 και μέχρι το τέλος της 10/ετίας του 1860. Πληροφορίες που, από στόμα σε στόμα, έφτασαν μέχρι τις μέρες μας, φέρουν τον Παπά-Δημήτρη Λιόντο να διδάσκει στο Σχολείο αυτό μέχρι το 1834 που φονεύτηκε από Τούρκο. Αργότερα και μέχρι το 1868 δίδαξε στο Σχολείο αυτό ο γιος του, ο Παπαθανάσης Λιόντος. Από τότε και μέχρι το 1882 λειτούργησε 4/θέσιο Ελληνο-αλληλοδιδακτικό Σχολείο.

Μετά το 1882 τα Άγναντα ως έδρα Επαρχίας και Δήμου ευνοήθηκε εκπαιδευτικώς. Ήταν άλλωστε και έδρα του Συμβουλίου Επιθεωρήσεως των Σχολείων της Επαρχίας Τζουμέρκων, ενός δηλ. συλλογικού οργάνου επιθεωρήσεως. Από τότε ιδρύθηκαν και λειτούργησαν στα Άγναντα χωριστά Δημοτικά Σχολεία Αρρένων και Θηλέων, καθώς και Ελληνικό Σχολείο (Σχολαρχείο), που το 1929 έγινε Ημιγυμνάσιο και το 1939 πλήρες Γυμνάσιο. Υπήρξε περίοδος της Ιταλογερμανικής κατοχής που το Γυμνάσιο Αγνάντων ήταν το μοναδικό που λειτουργούσε στην Ήπειρο. Η εξέλιξη του Γυμνασίου αυτού από πλευράς μαθητικού δυναμικού ήταν ταχύτατη. Στη 10/ετία 1960 και μέχρι τις αρχές της 10ετίας του 1970, οι μαθητές του προσέγγιζαν τους 500. Τα πάμπτωχα Τζουμερκιωτόπουλα με έντονη τη “σφραγίδα της δωρεάς”, διψούσαν για μάθηση. Το Γυμνάσιο Αγνάντων τους “άνοιξε τα φτερά” και διακρίθηκαν σε όλους τους τομείς. Στα Άγναντα βρήκε την πνευματική της κολυμπήθρα η Τζουμερκιώτικη νεολαία. Εκεί, “φωτίστηκε”, συγχρωτίστηκε και “αλληλομπολιάστηκε” με τα αγνά και αυθεντικά πολιτισμικά στοιχεία όλων των χωριών των Τζουμέρκων. Από την αλληλεπίδραση αυτή προέκυψε ένας αξιοθαύμαστος τοπικός πολιτισμός ποιότητας, με έκδηλα τα στοιχεία του ήθους και της αξιοπρέπειας, που τα συνόδευε η έφεση για εργατικότητα και δημιουργία, για προσφορά και αλληλεγγύη.